زووان كاسيه‌يل فره وه‌زووان ئيلاميه‌يل نزيكه!
ئيلاميه‌يليش وه پێان وتنه كۆسی(Kussi). كه‌ليمه‌ی يۆنانی كاسيتيريس(Kassitoros) وه مانای قۆرقوشم يا سرفته ك له ناوچه‌ی كاسيه‌يل وه‌ده‌س هاتيه. له راسيا ئه‌و كانه‌سه ك سرفت له‌لێ وه‌ده‌س ئه‌ياد.
ناو هه‌مه‌دان وه‌رجله سه‌رده‌م ماده‌يل، ئاكسايا(Akessaia) بويه ك له ئاشۆری كار- كاسی(Kar kassi) وه مانای شار كاسيه‌يله.
له هه‌ر حاڵێگ، شايه‌د ده‌سه‌واژه‌ی كاس- سی(Kas – si) يا كاس- پی(Kas- pi) مانای واڵاتره‌كێ له‌ناونان هاوبه‌شه نه‌ته‌وه‌ێگ يا تيره‌ێگ له ناوتێره‌يل فره‌ێگ له زاگرۆس ژيانه، بنريه‌يد.
كاسه‌يه‌يل وه ناوه‌يل هسی، ئوكسی، ئوكسيان و هوزی يا خوزی ناوبريانه. جوور تره‌ك له ئه‌ی ده‌سه‌واژه‌يله له‌يوانه: كۆسی، كۆس- سی، كاش –شۆ، كۆشين، كۆسان، كاسۆ، كاسيت، كشۆ، كاسيۆس، كۆسای، كيس-سی، كاسكان، كۆسه، گۆاسان، كۆش، كاسپی، ئاكسيان، ئاكس –سی و...تد.
هه‌ر وه‌وجووره ك له فۆرم ئه‌ی ده‌سه‌واژه دياره، ناوشاره‌يله قه‌زوين و كاشان و هه‌روه‌يجووريشه ناو ده‌ريای كاسپيه‌ن له ناو كاسيه‌يل گيريايه.
ناو كاسپيه‌ن پێكهاته‌ێگ دروس بوی له كاسيه، چوين ك پێت(پ) له ده‌سه‌واژه‌ی(كاسپی) نيشانه‌ی له گرده‌وبوين بويه‌و له زووان ئيلاميه‌يله‌و هاتيسه ناو زوان كاسی.
خودای خوه‌ماڵی كاشۆ(Kashshu)، بێگومان و بێ ئيلا وئه‌وڵا بويه‌سه مه‌مه‌ر ناونان ئه‌ی تێره‌ی ناوبريايه.
كاشۆ خوداپادشای بويه ك كاسيه‌يل خوه‌يان له‌دويدمانێ زانن. دويای وه‌گ له لوڕستان سه‌قام گرن، سه‌رزه‌مينه‌گه‌يان ناو كاشن(Kashshen) ننه سه‌رێ. كاشيش له دو به‌ش كاش + شن پێكهاتيه‌و به‌ش يه‌كم له ناو ئه‌ی تێره‌و به‌ش دويميش له زووانه‌يل ئيرانی وه مانای خانگ يا ماڵه و له روی مانايه‌و ئه‌ده‌ی وه ماڵ كاسيه‌يل.
له زووان ئازه‌ربايجانی ك وه‌رجله ئه‌ی زووانه‌گه ئيسه له‌وه‌ره باوه، كاشن وه مانای ده‌يشت هاوسا يا ده‌يشت تره‌كه وه‌ل سنوورێگا دياری ئه‌ده‌ی. له ناوچه‌ی له باكوور پارێزگای خوزستان ئيسه كاشن هه‌س. له مه‌ڵوه‌ند پارێزگای لوڕستان ئمڕوو، ناوچه‌ی وه ناو گريت يا كريت هه‌س ك جی نيشته‌جی بوين ئه‌تابه‌كه‌يل لوڕ بويه‌و هه‌ر وه‌يجووريشه ناو هووز كه‌ر(Kar) و شار ئيسه‌ی كرند له پارێزگای كرماشان، ناو خودای كاسی كار يا كه‌ر تيرنه‌و هوير. ناو ئاوايی كاسيۆ و قه‌ڵاێگ وه ئه‌ی ناوه له زه‌ويه‌يل خوه‌رهه‌ڵات ده‌ڕه(هه‌ڕه‌و)، هه ئه‌ی چنه‌يشه ناو ئاوايی كۆسه(Kussa)، چه‌م كه‌شكان(kashkan) ك ها له مه‌ڵوه‌ند لوڕستان و ناوه‌يل كۆشك و كۆشكی ته‌مام ئه‌و هويرهار كاسيه‌يله.
ناو تێره‌ی كاسپيه‌ن له ناوچه‌يل چيتراڵ هندو كافه‌رستان ئه‌فغانستانيش دوينيه‌يد.
دوكتور ژۆرژكه‌نتنۆ زاناو ئاركۆلۆجيست له شوونێگ وه ناو ئاريا كاشن له نزيكه‌يل چه‌م جه‌يحون قسيه ئه‌كا. له باوه‌ت زووان كاسيه‌يل، ئه‌ی چنه ئه‌ده‌ی بويشێد: وه زووان ئيلاميه‌يل فره نزيكه. ئه‌و چنه ك بڕێگ له شيه‌وكه‌ره‌يل له زووانێگ هاوبه‌ش ئيلامی – كاسی ناو ئه‌ێرن. له ئه‌ی زووانه ته‌نيا چهن ده‌سه‌واژه و بڕكه‌ی له ناو نويسايل ئاكدی له نوزی كه‌فتيه‌سه ده‌س و دوينياسه‌و. ئه‌را نموونه: ناو چهن خودا له ئه‌ی زووان مه‌نيه: بۆرياس(Burias) ك بۆره‌ئاس(Boreas) يونانی و شۆرياش(Shuriyash) ك وه‌ل شۆرياح(Shuriayh) هندی نزيكه. چهن ناو تره‌كيش چوی: كه‌شه‌شۆ(Kashshu)، شيپاك(Shpak)، هاربه(Harbe)، شۆماليا(Shumalia)، شۆقامۆنا(Shuqamuna)يش دوينيه‌يد.
له كاسه‌يه‌يل نزيك وه دوسه‌د سان نويسای پادشايی ده‌م كوڵ مه‌نيه‌سه‌جی ك وه له‌وه‌ر چه‌و گرتن ماوه‌ی فه‌رمانڕه‌وايی ئه‌وان له بابل كوڵ له وه‌رچه‌و ئه‌ياد.
زووان كاسه‌يل جيا له سامی بويه، ناو خودايل ئه‌وانيش وه‌ل ناو خودايل هندو ئورووپی يا ئاريه‌يل هه چوی يه‌ك بويه، زووان ئه‌وان وه زووانه‌يل تێره‌يل ئاری(هندوئورووپی) له يه‌ك چن.
زووان كاسی، زووانێگ سه‌روه‌خوه‌ی بويه، ئه‌ڵبه‌ت له‌ژێركارگه‌ری زووانه‌يل هوری بی به‌ش نه‌ويه‌و هه‌روه‌يجووريشه ده‌سه‌واژه‌يل هندوئورووپی و ناوه‌يل هند و ئيرانی فره‌ێگ له ناو كاسيه‌يل و ميتانيه‌يل هاوبه‌شن. ئه‌ی زووانه جه‌مه‌و‌بوی له ده‌سه‌واژه‌يل ساده‌و شايه‌ديش له دويره‌و بڕه‌سيده زووان ئيلاميه‌يل. له ئه‌ی زووانه نزيك وه ٥٠ ده‌سه‌واژه و ناو تايبه‌ت ك وه ته‌رجومه ئاكدی له ناو نويسريايل قامۆس ئاشۆری و بابلی مه‌نيهو هه ئه‌ی چنه‌يشه كۆمه‌يگ ناوتايبه‌ت ك له به‌ڵگه‌يل بازرگانی و ئابووری بابل و سان نويرسيای پادشايل سه‌رده‌م هه‌زاره‌ی دويم وه‌رجله زايين مه‌نيه‌سان، كه‌فتنه‌سه‌و ده‌يشت.
ده‌سه‌واژه‌ی ميری جاس له زووان كاسيه‌يل وه مانای زه‌وی بويه، وه‌ل ده‌سه‌واژه‌ی می زير(MiZir) و مۆرو(Moro) ئيلامی وه مانای زه‌وی به‌راورد كريانه.
له لایگيشه‌و، له‌ناونی زووان كاسيه‌يل و گۆتيه‌يليش قه‌ومی نزيك دوينيه‌يد، ئه‌را نموونه پاشگر ش(Sh) و ئه‌ش(Ash) تايبه‌ته وه زووان كاسی وه‌ل پاشگر ئوش(Ush) و ئش له زووان گوتيه‌يل ئه‌ده‌ی به‌راورد بكريه‌يد.
Miriyas می‌ری‌جاس = Muruzi کاسی، هاوريشه‌ی ئيلامی وه مانای زه‌ویه.
به‌رارود ئه‌ده‌ی وه‌ل مه‌رز – مه‌رج(زوی).
Gida کاسی= Kute ئيلامی، له فارسی كوينه: خودا، ئه‌ڵمانی Got، له ئينگليزی God ، فارسی: خودا، خوتای(شايه‌د هاوريشه وه‌ل كليمه‌ی Kidu له كه‌ليمه‌ی Enkid سۆمری: ناو يه‌كێگ له قاره‌مانه‌يل ميتۆلۆجیه).
Burna کاسی= خوزی: به‌ڕنا، به‌راهویی: وه‌ڕنا، ئه‌ڤێستا: ئه‌په‌رنایو.
کاسی: Digigi= ئیلامی: Kik، لوڕی و کوردی: کوKo، که‌و – ره‌نگ ئاسمان- ته‌زه‌ك له ئاسمان.
کاسی: Surijas خوه‌ر= سانسکریت: Suryah، ئه‌ڤێستا: خوه‌ر، فارسی: هور-خوه‌ر.
کاسی: بوریاش: وای شه‌ماڵ= یونانی: بورئا، فارسی: بوران، ئاذه‌ری: بوران.
شۆمالیا- شیمالیت: خوداژن كويه‌يل= هندی: هیمالیا ناو کويه‌سان به‌رزو ناودارێگه، ئمجا به‌روارد بكريه‌يد وه‌ل ريشه زيمای رووسيا، هێما(فارسی)، ئێڵاخ له ئه‌ی ريشه، بۆگانشه‌و وه‌ل يه‌كێگ له خودايلا به‌راورد بكريه‌يد وه‌ل به‌غ فارسی كوينه‌ياو به‌غ ئه‌ڤێستاو به‌غ پاڵه يا په‌هله‌يا.
پاشگر ئاش و شين ك له ئيلامی و كاسی دوينيه‌ن له نويسيايل كوينه‌ی فارسی ئه‌ڤێستايی هه چهن يه‌كن. ئونتاش – كۆرش به‌راورد بكريه‌يد وه‌ل كۆرش – دارياوه‌ئوش، مارۆتاش خودای جه‌نگ كاسی ئه‌وهويرهار ناو مارۆتايل، خودايل جه‌نگ هنديه.
