مافه‌يل ره‌واو كۆتاى زه‌فتكرياێ كورده‌يل فه‌يلى
شه‌فه‌ق نيوز/ رووژ 22/01/2018 په‌رله‌مان عراقى راسه‌وكردنيگ له ياساێ هه‌ڵوژاردنه‌يل ئه‌نجامدا و له‌ليانيش تايبه‌ت وه كۆتاى كورده‌يل فه‌يلى ك ئه‌نجومه‌ن نوێنه‌ره‌يل له‌و دانيشتنه ده‌نگ له‌بانى دا، ئه‌ويش له‌بان ته‌رخانكردن يه‌ك كورسى ئه‌را پيكهاته‌ى كورده‌يل فه‌يلى له دانيشتنه‌گه‌و ئى كورسييشه له‌چوارچێوه‌ێ سيستم كۆتا ته‌رخان كريا له پاريزگاى واست.
هه‌رچه‌نى شانازێ وه‌ى پاريزگاێ قوربانيده‌ره ئه‌كه‌يم و وه‌ل ريز و حورمه‌تمان ئه‌را مه‌ردمه‌يلمان له‌تى، وه‌لێ ئه‌يه منه‌ت نيه له كه‌سيگ، به‌ڵكوو ماف ئى پيكهاته‌سه جوور باقى پيكهاته‌يل تر و فه‌رامووشكردنيان قه‌تره‌يگ له خوين هه‌ر يه‌كيگ له‌و قوربانيه‌يل گه‌ورا نيه‌هه‌رزێد ك پيشكه‌شى كردن وه‌ل شماره‌ى راسكانييان ك ژيرپا كرياو گرينگى وه‌پى نه‌دريا له‌وه‌ر ئه‌وه‌گ لايه‌نيگ نه‌وێ وه‌رگرى له‌ليان بكا له په‌رله‌مان وه‌بوونه‌ێ نه‌وينيان، وه تايبه‌ت له‌ساێ بار نائنسانى ك هاته تويش ئى پيكهاته‌ى ئاشتيخواز و راسگووه له كرده‌وه‌يل كووچ وه‌پيكردن.
وه‌ل ئه‌وه‌يشا به‌ڵگه‌يليگ ئاماژه وه‌و بڕياريشه ئه‌كه‌ن ك له‌لايه‌ن رژيم سه‌دام به‌عسى فاشيست ده‌ريكرد ئه‌را ته‌سفيركردن يا ده‌ركردن عراقيه‌يل له كورده‌يل فه‌يلى ئه‌را ده‌يشت وڵات له مانگ چوار - نيسان ساڵ 1980 وه ئه‌وه‌گ له ته‌به‌عيه‌ێ ئيرانيين و ئى بڕياريسشه وه وه‌رده‌وام جيوه‌جى كرياو بويه‌سه هووكار كاره‌ساته‌يل ئنسانى فريه‌يگ ك ده‌ركردن فيشتر له 600 هه‌زار كورد فه‌يلى له‌تى ئه‌نجام دريا وه‌شيوه‌يگ ناڕه‌حمانه‌و خيزانه‌يليگ وه ته‌مامى ئه‌نفال كريان له ژن و پياو، يه‌يش بيجگه ده‌سوه‌سه‌ركردن 22 هه‌زار جايه‌ڵ جوان كوڕ و دويه‌ت و كوشتنيان دوياى زه‌فتكردن ماڵ و موڵكه‌يليان و ته‌له‌فكردن باڵگه‌يل ئنتمايان ئه‌را نيشتمانيان، ئه‌ويش له جه‌نگيگ له‌ناوبردن وه‌جه‌م و به‌رنامه‌ڕيژ له‌وه‌ر بڕين ريشگ ئى پيكهاته و دگان نه‌نانين وه مافه‌يلێ، ك هيمان تائيسه‌يش له شوونه‌يل فراوانيگ له خاك دوچه‌مان نيشته‌جيين وه مێژوو و ژيار و ناسنامه‌ێ نموونه‌يى و قه‌واره‌يگن گرينگ له مێژوو و رووشنهويرى وه‌گشتى و به‌شيگن له نه‌ته‌وه‌ێ گه‌وراى كورد و له شار و ناوچه‌و پاريزگايه‌يل جياجيايگ ژيه‌ن و شانازێ وه ناسنامه‌و زووان تايبه‌ت وه‌خوه‌يان ئه‌كه‌ن.
كورد عراق به‌شن له‌بان كورده‌يل فه‌يلێ ك نيشته‌جى ناوچه‌يل ناوڕاس و باشوور و ناوچه‌يليگن له باكوور و جياوازى نه‌يرن وه‌ل كورده‌يل ناوچه‌ێ كوردستان له‌ڕوێ ئايين ك هه‌رچه‌نى له مه‌زه‌و جياوان، وه‌لێ به‌شيگن جيانه‌كرياێ له كورد كوردستان عراق له باكوور وڵات و جوگرافياێ په‌يوه‌س ديرن وه‌ل هه‌رێمه‌يل كورد ك دريژه‌و بويه وه‌ره‌و توركيا و ئيران و وڵاته‌يل تر.
كورده‌يل فه‌يلى وه‌شيوه‌ێ فراوانيگ نيشته‌جيين له ناوچه‌يل جه‌له‌ولا و خانه‌قين و مه‌نه‌لى له‌باكووره‌و تا ناوچه‌ێ عه‌لى غه‌ربى له باشوور و تاڕه‌سيده به‌دره‌و جه‌سان و كووت و نوعمانيه‌و عه‌زيزيه و ناسريه‌و به‌سره‌و حله‌و نه‌جه‌ف و كوفه. وه‌ل ئه‌وه‌يشا له‌ليانيش له به‌غدا ژيه‌ن له ناوچه‌يل عه‌گد ئه‌لئه‌كراد له ناوچه‌ى كفاح له‌ناوڕاس به‌غدا و له شار سه‌در و جاده‌ى فلستين له خوه‌رهه‌ڵات به‌غداو كازميه‌و حوڕيه‌و كه‌ڕاده‌و مه‌نسور و ناوچه‌يل تر جياجياو ريز و حورمه‌تيش ديرن ئه‌را شوونه‌يل پيرووزيان و شماره‌يانيش له مليۆن و نيميگ كه‌متر نادێ وه‌لاى كه‌مه‌و ، ئمجا بڕيار په‌رله‌مان وه‌ى شيوه‌ێ ئيسه‌يه زه‌فتكردن مافه‌يل كورد فه‌يليه وه‌ل نوێنه‌رايه‌تييان له‌ناو قوبه‌ێ په‌رله‌مان و يه‌يش كوده‌تايگه له‌بان هه‌ڵكه‌فتيان.
ئمجا له‌ساێ ئى بڕياريشه داواكارى راسكانى و ره‌وا گوم كريا، ئه‌ويش وه جيگيركردن سيستم كۆتاێ فه‌يلى وه‌ى شيواز نه‌گه‌نجياگه ئه‌را ئى پيكهاته‌ێ زوڵمليكرياگ عراقيه ك دڕنده‌ترين تاوانه‌يليگ ده‌رهه‌قى ئه‌نجام دريا جوور تاوان له‌ناوبردن وه‌جه‌م ك له‌لايه‌ن دادگاى باڵاى تاوانه‌يل عراقيه‌و وه شماره (10)ى ساڵ 2005 جيگير كريا.
ئه‌و مه‌سه‌له ك ته‌رتيب بوى، ئه‌ويش ده‌ركردن به‌ياننامه‌يگ بوێ له‌لايه‌ن حكومه‌ت عراقيه‌و وه‌ل په‌يمان فه‌رمى وه گووره‌ى بڕيار ئه‌نجومه‌ن وه‌زيره‌يل شماره (426) ساڵ 2010 له 8/12/2010 وه ئامانج لاوردن گشت شوونه‌وار خراويگ له‌بان ئلا پيكهاته‌ێ ره‌سه‌ن نيشتمانيه وه ئه‌وه‌گ به‌شيگ بنه‌ڕه‌تيه‌و جيا ناكريه‌ێد له پيكهاته‌يل تر ملله‌ت عراقى وه‌گووره‌ێ ده‌ستوور، بيجگه ئه‌وه‌يش بريار ئه‌نجومه‌ن نوێنه‌ره‌يليش هاته بانى وه شماره (18)ى ساڵ 2011 له 1/8/2011، ئه‌ويش وه پشتبه‌سانن وه بڕيار دادگاى باڵاێ تاوانه‌يل ك وه له‌ناوبردن وه‌جه‌م بڕيارى داو سه‌رۆك كۆماريش وه گووره‌ێ بڕيار كۆمارى شماره(6)ساڵ2012 له 8/2/2012 په‌سه‌نى كرد و له رووژنامه‌ێ فه‌رمى كۆمار عراق/ ئه‌لوه‌قائع عراقى بڵاو كرياو له‌ئاكام ئه‌وه‌يش حكومه‌ت عراقى به‌ياننامه‌يگ ده‌ركرد ئه‌را لاوردن شوونه‌وار خراو له‌بان پيكهاته‌گه وه گووره‌ێ بڕيار شماره 427.
ئامار فه‌رمى له‌بان شماره‌ێ كورده‌يل فه‌يلى له عراق له‌وه‌رده‌س نيه، وه‌تايبه‌ت له‌ساێ بارودوخيگ ك هاته‌سه تويش ئى پيكهاته له كرده‌وه‌يل كووچ وه‌پيكردن زووره‌ملێ و سه‌ندنه‌وه‌ى ره‌گه‌زنامه‌و دگان نه‌ناين وه‌پيان.
ئى پيكهاته‌ێ گرينگه له كۆمه‌ڵگاى عراقى زياتر له جاريگ داواى خواست جيوه‌جيكردن دادگه‌رێ و ئنسافكردن ته‌واو كورده‌يل فه‌يلى سته‌مديده كرد وه‌ل ده‌سه‌وه‌ركردن مافه‌يلێ له هاوسه‌نگێ نيشتمانى و نه‌فوه‌رگرتن له ده‌رفه‌ته‌يل يه‌كسان له ده‌سڵاته‌يل ده‌وڵه‌ت و وه‌رگرتن پۆسته‌يل سيادى و وزارى و حكومى وه‌بى دويره‌وخستن و يه‌كلاوه‌كردن مه‌سه‌له‌گه و چاره‌سه‌ر كيشه‌ى هاردنه‌وه‌ى ره‌گه‌زنامه‌ێ عراقى وه‌شيوه‌يگ يه‌كجارێ و ئاسانه‌وكردن ڕێ وشوونه‌يل ده‌رهه‌قيان ئه‌را كووتاييهاتن وه‌ى دوسيه وه‌ل مافه‌يل ته‌واويگ ئه‌را ئى پيكهاته وه‌بى كه‌مكردن ك له‌وه‌ختيگ ياسايه‌يل ده‌ركرياگ له عراق ديموكراسى و يه‌كێتى و فريه‌يى ماف ئى پيكهاته له‌تيان پشتگووش خرياو هه‌ر وه‌و خاتريشه داواى دامه‌زرانن ليژنه‌يليگ كارايش كرد ئه‌را چه‌ودێرى ئه‌و ياسايه‌يله‌و جيوه‌جيكردنيان.
زياتر له ئه‌نداميگ له په‌رله‌مان باس له‌وه كرد ده‌نگ خوه‌ێ ئه‌خاده پاڵ داواكارى ره‌وا، ئه‌ويش وه ئه‌وه‌گ په‌رله‌مان ده‌نگ له‌بان ته‌نيا يه‌ك كورسى ئه‌را كورده‌يل فه‌يلى بڕياريگ ناهه‌قيه ده‌رهه‌ق ئى پيكهاته‌و جه‌خت له‌وه‌يش كردن ك ته‌نيا يه‌ك كورسى ناگونجيه‌ێد وه‌ل قه‌واره‌ێ مه‌ردم و قوربانيه‌يل ئى پيكهاته.
وه‌ل ئه‌وه‌يشا ئمڕوو پيكهاته‌ێ فه‌يلى زياتر له وه‌خته‌يل تر داوا له‌لێ ئه‌كريه‌ێد قه‌واره‌يليگ سياسى و تايبه‌ت وه‌پيان دامه‌زريه‌ێد ئه‌را ئه‌وه‌گ هه‌لسن وه‌كار يه‌كڕزێ و گرده‌و بوون و ڕزه‌يليان يه‌كه‌و بخه‌ن و ده‌نگيان يه‌كيگ بوود ئه‌را وه‌رگرى له مافه‌يل و نوێنه‌رايه‌تيكردنيان له گشت بنگه‌و بواره‌يل جوور باقى پيكهاته‌يل و چينه‌يل تر كۆمه‌ڵگاى عراقى، ئه‌ويش وه‌و مه‌رجه ڕێ وه يه‌كترى بيه‌ن و خوه‌يان دوير بگرن له به‌رژه‌وه‌نديه‌يل خودێ و ئه‌شايرى له حاڵ حازر.
عه‌بدولخالق ئه‌لفه‌لاح
