نه‌یرن، له‌وه‌ختیگ فره له وڵاته‌یل جه‌هان ئاهه‌نگ ئه‌وه سازده‌ن ك هویچ نه‌خوه‌نه‌واریگ له وڵاته‌گانیان نیه.
له ڕاپۆرتیگ له لایه‌ن چه‌ن ڕیكخریاییگ سه‌ر وه نه‌ته‌وه‌یل یه‌كگرتى هاتیه ك یه‌ك له سه‌ر په‌نج له‌و عیراقیه‌یله‌گ عومریان ها ناوبه‌ین 10 تا 40 ساڵان خوه‌نه‌وارى نه‌یرن، و رێژه یا نسبه‌ى نه‌خوه‌نه‌وارى له ناوبه‌ین ژنه‌یل عیراقى ڕه‌سیده 24% و یه‌یشه دوقات پیاوه‌یل نه‌خوه‌نه‌واره.
ئه‌را ئه‌وه‌گ زیاتر ڕووشنایى بخه‌یمنه بان ئى مه‌سه‌له، له ئه‌ندام لوجنه‌ى نه‌هیشتن نه‌خوه‌نه‌وارى له به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى په‌روه‌رده‌ى كه‌رخ دویم، مه‌حه‌مه‌د ڕه‌شید حه‌سه‌ن پرسیمن ك له قسه‌گانى ئه‌را ماڵپه‌ڕ شه‌فه‌ق وت:" زیاتر له دو ملیۆن نه‌خوه‌نه‌وار له به‌غداى پایته‌خت هه‌س زوورمیان ژنن".
زیاتریش وت:" لوجنه‌ى په‌روه‌رده‌و هووكاره‌كردن یا ته‌علیم له ئه‌نجوومه‌ن پارێزگاى به‌غدا وه هاوكارى وه‌ل وه‌زاره‌ت په‌روه‌رده و ڕیكخریایه‌یل كوومه‌ڵگاى شارسانى ده‌س كه‌نه هه‌ڵمه‌ت گه‌ورایگ ئه‌را نه‌هیشتن نه‌خوه‌نه‌وارى و ئه‌را ئى مه‌به‌سه چه‌ن بنكه‌یگ وازكریه‌یگ".
ئاماژه‌یش وه‌وه دا ك :"شماره‌ى فره‌یگ خودبه‌خشكه‌ر یا مته‌ته‌وع له ده‌رچویه‌یل یا خریجه‌یل كۆلیج و په‌یمانگاگان هه‌س، وه چه‌ن خول یا ده‌وره‌یگ له لایه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌یل په‌روه‌رده ئاماده‌یان كریاس و یانه ئاماده‌ن ئه‌را كاركردن له‌ى بنكه‌یله".
ئه‌وه‌یشه ڕووشنه‌و كرد ك:" هه‌ر ریكخریاییگ له ڕیكخریایه‌یل كوومه‌ڵگاى شارسانى 5 بنكه كه‌فیده پى و هه‌ر بنكه‌یگ 100 ته‌له‌به‌ى نه‌خوه‌نه‌وار گریده‌وه و هه‌ر خودبه‌خشكه‌ریگ بایه‌سه 20 نه‌خوه‌نه‌وار هووكاره بكه‌ید چوین بخوه‌نن و بنویسنن".
ئه‌وه‌یشه وت ك :" خول سه‌ره‌تایى هووكاره‌كردن نه‌خوه‌نه‌واره‌یل 7 مانگ كیشى و دویاجار خولیگ شه‌ش مانگى ته‌واوكه‌ید و ده‌رچویه‌گه به‌ڵگه‌نامه‌ى یه‌كسان وه‌ل سه‌ف یا پۆل چوار سه‌ره‌تایى دریه‌یده پى ك دى تویه‌نى له په‌نج سه‌ره‌تایى بخوه‌نى و خول سێیمیگیش هه‌س تویه‌نى به‌ڵگه‌نامه‌ى شه‌ش سه‌ره‌تایى وه‌ربگرید ئه‌را دامه‌زرانن یا تعیین".
له‌باوه‌ت به‌رزى ئاست نه‌خوه‌نه‌وارى ژنه‌یل ك زیاتره له پیاوه‌یل، ئه‌ندام لوجنه‌ى نه‌هیشتن نه‌خوه‌نه‌وارى عه‌لى مه‌هدى ڕازى له په‌یوه‌ندییگى وه‌ل ماڵپه‌ڕ شه‌فه‌ق ئویشى:" نووڕستن نه‌رێنى یا سلبى ئه‌را ژن له كوومه‌ڵگاى ڕووژهه‌ڵاتى بویه هووكار نه‌چوینیان ئه‌را مه‌دره‌سه و ئى دیارده له ناوچه‌یل ده‌یشته‌كى و ئاواییه‌یل زیاتره‌كه له شاره‌یل".
ڕازى زیاتریش وت :" دو ملیۆن كه‌س له به‌غدا هه‌س نیه‌زانن بخوه‌نن و بنویسنن وه‌گووره‌ى ئه‌و ڕاپۆرته ك ئه‌نجوومه‌ن پارێزگاى به‌غدا ئاماده‌ى كردیه".
یاریده‌ده‌ر یا معاون له به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى زووان كوردى و ئه‌و زووانه‌گان تر له وه‌زاره‌ت په‌روه‌رده شه‌ماڵ عارف قه‌ره‌داغى له په‌یوه‌ندییگى وه‌ل ماڵپه‌ڕ شه‌فه‌ق ئه‌وه دوینى ك :" به‌رزه‌وبوین ڕێژه یا نسبه‌ى نه‌خوه‌نه‌وارى له هه‌رێم كوردستان و ناوچویل باشوور عیراق ئاكام ئه‌و جه‌نگه‌یل و سیاسه‌ته‌یله‌سه ك ڕژیم وه‌رین دژ وه‌ى ناوچه‌یله په‌یڕه‌ویى كرد و ئاواییه‌گانیان ویران كرد و كووچوه‌پیان كرد و گه‌مارۆ یا حسار ئابوورى خسته بانیان، یه‌یشه بویه مایه‌ى به‌رزه‌و بوین ئاست نه‌خوه‌نه‌وارى".
شایان باسه ك ڕاپۆرته‌گه‌ى ڕیكخریایه‌گان نه‌ته‌وه‌یل یه‌كگرتى باس له به‌رزى ڕێژه‌ى نه‌خوه‌نه‌وارى كه‌ید له پارێزگاگان دهۆك و سلێمانى و موسه‌ننا(سه‌ماوه) و مه‌یسان(عماره) و قادسیه(ناسریه).
قه‌ره‌داغى زیاتره‌ك وت:" وه‌زاره‌ت په‌روه‌رده وه‌ڕاسى نیاز دیرى كیشه‌ى نه‌خوه‌نه‌وارى له گشت ناوچه‌یل عیراق چاره‌سه‌ر بكه‌ید ".
له لاى خوه‌یه‌و پسپۆر له بوار په‌روه‌رده حوسێن جاف له په‌یوه‌ندییگى وه‌ل ماڵپه‌ڕ شه‌فه‌ق له‌ى باوه‌ته‌وه ئویشى:" ئه‌و جه‌نگه‌یل ك ڕژیم وه‌رین هاورده‌یانه بان عیراق هیشتن لایه‌ن سه‌ربازى زاڵ بووده بان ئه‌و لایه‌نه‌گانتره‌ك و له‌لیانیش لایه‌ن په‌روه‌رده و هووكاره‌كردن، چوینكه ئه‌و ڕژیمه زوورمى بودجه‌ى ده‌وڵه‌ت ئه‌را پڕچه‌ك كردن و مه‌شق سه‌ربازى و ئاماده‌كردن كادره‌یل سه‌ربازى ته‌رخان كرد".
جاف زیاتریش وت :" ئه‌وه‌گ تویش عیراق هات له شوون ڕمیان ڕژیم، له گه‌نه‌وبوین بارووه‌زع ئاسایشى و ئابوورى و كووچكردن ئه‌قڵه‌یل عیراقى بویه هووكاریگتر ئه‌را زیاى بوین ڕێژه یا نسبه‌ى نه‌خوه‌نه‌وارى له وڵات".
