ك وه‌بنه‌مای گرنگ ياموهم و شه‌رعيه‌ت به‌خش قوناغ شه‌پۆل يامه‌وج دويم دانريا ، كه‌مه كه‌مه ئه‌هميه‌ت خوه‌ی له‌ده‌سداگه ، ئه‌وه نه‌ك زوورمينه‌يل ، به‌ڵكوو كه‌مينه‌يلن ك قيمه‌ت ئه‌ڕايان دانريه‌يگ ، وه‌ل ئه‌وه‌يشا بايه‌سه ئی واقعه وه‌راده‌ی فره‌يگ له سستمه‌يل سياسی بچه‌سپيه‌يگ .
جێفرسۆن جاريگ تر ئه‌ڕای چوين نه‌وه‌ی شووڕشكار سه‌رده‌م خوه‌ی ده‌رخست و داوای ئه‌وه كرد ك بايه‌سه حكوومه‌ته‌يل وه‌بی هويچ مه‌رجيگ له‌وه‌رانوه‌ر بڕياره‌يل زوورمينه خوه‌يان بيه‌نه ده‌سه‌وه . وڵاته‌يل يه‌كگرتگ و ئه‌مريكاو ئۆرپا ك ئه‌و وه‌خته له‌سه‌ره‌تای مه‌وج دويم بوين ، ده‌س كردوينه پرووسه‌يگ دريژ ك گام وه‌گام بردياگه‌يان وه‌ره‌و كوومه‌ڵگايگ فراوان پيشه‌سازی و له‌و سه‌رده‌مه چه‌مك حكوومه‌ت زوورمينه وه ته‌واوی وه‌ل هه‌وه‌جه‌يل ئی كوومه‌ڵگايه‌يله بوی ، وه‌لی ئمڕوو دوينيم كوومه‌ڵگايه‌يل ئۆرپی و ئه‌مريكی خه‌ريكه له‌و قوناغ پيشه‌سازيه‌وه بوونه كوومه‌ڵگايگ نا مه‌ردمی ، له ئه‌نجامی فره زه‌حمه‌ته بتويه‌نيم حكوومه‌تيگ له‌بان بنه‌ڕه‌ت زوورمينه يا ئئتلاف دامه‌زرنيم ، هه‌ر له‌وه‌ر ئه‌وه‌يشه‌سه ئيتاليا شه‌ش مانگ وه‌بی حكوومه‌ت مه‌ندنه‌وه .
واڵتر دێين بورنهام ئويشيگ : له‌وڵاته‌يل يه‌كگرتگ ئه‌مريكا ئمڕوو له‌هويچ مه‌يدانيگ من هويچ بنه‌ڕه‌تيگ نيه‌وينم ئه‌را وه‌ده‌سهاوردن زوورمينه‌ی خاسيگ له‌ده‌سڵات حكوومه‌ت ، به‌ڵكوو كه‌مينه يا ئه‌قليه‌ی كه‌ميگن له‌شماره ئه‌را ده‌سوه‌ده‌سكردن ده‌سڵات ، له‌وه‌ر ئه‌وه‌ك راسی و شه‌رعيه‌تبوين سه‌ركرده‌يل مه‌وج دويم بوی له وه‌دسهاوردن زوورمينه ك وه‌رده‌وام جاڕ ئه‌وه دان ك ئه‌وان قسه‌كه‌ر و نوێنه‌ر زوورمينه‌ن . حكوومه‌ت وڵاته‌يل يه‌كگرتگ ئه‌مريكا له مه‌ردمه‌وه له‌ڕيگه‌ی مه‌ردمه‌وه ئه‌را مه‌ردم بوی و سۆڤێتيش خوه‌ی وه نوێنه‌ر چين كارگه‌ره‌يل زانستياگ و (نيكسۆن) بانگه‌واز ئه‌وه كردياگ ك نوێنه‌ر زوورمينه‌ی بيده‌نگ ئه‌مريكاس . ئمڕوو دوينيم له وڵاته‌يل يه‌كگرتگ رووشنهويره‌يل محافزكار تازه نه‌عره‌ته كه‌نه بان داواكاری ئه‌و كه‌مايه‌تيه‌يله ك وه‌ی داوايه‌يله ده‌نگيان به‌رزه‌و كردنه وه‌ك سيه‌پووسه‌يل و جموجويل ژنه‌يل و مه‌كسيكيه‌يل و بانگه‌واز ئه‌وه كه‌ن ك وه‌رگری يا دفاع له به‌رژه‌وه‌ندی زوورمينه‌ی گه‌ورايگ كه‌ن ك مه‌يليان نه وه‌ره‌و لای چه‌پڕه‌وی و نه‌يش وه‌ره‌و لای راسڕه‌ويه ، ئی محافزكاره‌يل تازه ك سه‌ركردايه‌تيه‌گه‌يان له زانكۆ يا جامعه‌يل گه‌ورای باكوور رووژهه‌ڵات نيشته‌جيه‌و هويروڕای خوه‌يان له (واشنتۆن پۆست) په‌خشه‌و كه‌ن ، جار وه‌جاريگ چنه شوونيگ وه‌ك (ماريتا) له ولايه‌ت (ئۆهايۆ) يا (سه‌لينا) له‌ولايه‌ت (كه‌نساس) . ئه‌وان وه‌پيان له‌يواسه ك ئه‌مريكای ناوڕاس پيكهاتگه له مه‌ردميگ گه‌ورای چركن و هاوشيوه‌ی كارگه‌ره‌يل نه‌فام و دژه رووشنهوير و فه‌رمانبه‌ره‌يل دويره‌وخرياگ . وه‌ل ئه‌وه‌يشا ئی گرووپه‌يله فره كه‌متر له‌وه‌ك رووشنهويره‌يل و سياسه‌تمه‌داره‌يل مه‌زه‌نه‌ی كه‌ن يه‌ك فۆرم و هاوده‌نگن .
له ئه‌مريكای ناوڕاس ئاشتی و دووسی گشتی له‌چه‌و شوونه‌يل تر فره سته‌مه ، چوينكه ئه‌گه‌ر رای هاوبه‌ش و يه‌ك قسه‌يی تا سه‌ر نيه‌و وه‌ختيه ، ئه‌ويش له‌وه‌ر چه‌ن باوه‌تيگ مه‌رزدار ، ئمجا وه‌گووره‌ی ئه‌وه‌يش ئی ده‌سه‌و گرووپه‌يله توان سياسه‌ت خوه‌يان دژ وه كه‌مينه‌يل له‌ژير په‌رده‌ی زوورمينه‌ی ناڕاسه‌قينه‌يگ وه دزيه‌وه پياده بكريه‌يگ ، ئه‌وه‌سه دويای نزيكه‌ی ٧ ساڵ له‌جه‌نگ ناونی ئه‌مريكاو هاوپه‌يمانه‌يلی و عراق ، په‌رله‌مان بريتانی گومان له شه‌رعيه‌تبوين ئه‌و جه‌نگه ئه‌كاو داوای ته‌حقيق ئه‌كا وه‌ل (تۆنی بلێر) ، چوينكه وه‌گووره‌ی ئه‌و راپرسی يا ئستفتا ك له‌ساڵ ٢٠٠٢ له‌بريتانيا كريا له ٦٢% مه‌ردم وه‌ل ئه‌وه‌يا بوين كيشه‌ی عراق وه‌شيوه‌يگ ئاشتيانه چاره‌سه‌ر بكريه‌يگ نه‌ك وه‌جه‌نگ و تون وتيژی ، چوينكه جه‌نگ و تون وتيژی و كوشت وكوشتار ، وه‌تاڵانكردن سه‌روه‌ت و سامان هاووڵاتيه‌يل له‌لی كه‌فيگه‌وه ، ئمجا مه‌به‌سمان ئه‌وه‌سه بڕيار جه‌نگ له‌لايه‌ن بريتانياوه بڕياريگ مه‌ردمه نه‌وی ، به‌ڵكوو بڕيار كه‌مينه‌ی پارت كارگه‌ره‌يل بوی .
