گشت توخمه‌يل وه‌رده‌وامبوين و مه‌ندنه‌وه ئه‌را به‌رژه‌وه‌ندی خوه‌ی و سروشت ئه‌و چين كوومه‌ڵايه‌تيه ك ده‌وڵه‌ت به‌يگه ڕييه‌وه بووه‌سيگه يه‌كه‌وه ، ئمجا چ ده‌وڵه‌تيگ كليسای دينی يا چينايه‌تی حزبی يا ده‌وڵه‌ت سه‌رمايه‌داری بووگ ك وه ده‌وريان ئه‌و هويرو فكره‌يله زيای كه‌ن ك پشتگيری له‌هه‌ڵوژاردن و قانجازيان له‌وه‌رده‌وامی و مه‌ندنه‌وه‌يان ئه‌كا . وه‌جووريگ هويچ ده‌وڵه‌تيگ نيه فه‌لسه‌فه‌يگ نه‌ياشتووگ ك له‌ناوه‌وه ئه‌هميه‌ت گووشگرتن ئه‌را قانوون و مه‌سه‌له‌يل كوومه‌ڵايه‌تی و كلتووری دانه‌نه‌يگ ك ده‌وڵه‌ت تيه‌ريگه‌يانه به‌رهه‌م .
فه‌لسه‌فه‌ی ئه‌قڵانی يۆنانی له‌و سه‌رده‌مه‌يل تيه‌ريكه ك ئۆرپا له‌تی ژيا خوه‌ی هاورده ده‌س ، هه‌ر له‌وه‌ر ئه‌وه‌يش له‌سه‌رده‌م ناوڕاس پرووسه‌ی هويره‌وكردن سه‌روه‌خۆيی له‌لای فره‌يگ له فكرمه‌نه‌يل ده‌س وه‌پيكرد ك وه‌فه‌لسه‌فه‌ی ئغريقی و عه‌ره‌بی ئسلامی كاريگه‌ر بوين و كار له‌بان دوباره خوه‌ندنه‌وه‌ی فه‌لسه‌فه‌ی يۆنانی كرد وه‌شيوه‌يگ ئسلامی ك لايه‌ن ناكووك خسته‌ڕوی له‌ناونی يۆنانی و خود عه‌ره‌ب ئسلامی . گشت ئه‌و فه‌لسه‌فه‌يله مه‌به‌س خوه‌ی داشت و كاريگه‌ری داشت له‌بان ده‌وڵه‌ت كليسای لاهووتی و ئه‌و هه‌گه چشته له‌لايه‌ن ده‌وڵه‌ت لاهووتيه‌وه جوير دڕنده‌يگ كه‌موينه قه‌بوول كريا ، ئه‌ويش له‌وه‌ر ئه‌وه‌ك له بنه‌ڕه‌ته‌وه له‌بان هووشيارييگ نافه‌لسه‌فی به‌رپا بويه‌و گووش نيه‌يگه كيشه‌ی كوومه‌ڵگا ، بيجگه ئه‌وه‌ك ده‌وڵه‌تيگ هه‌س له‌ڕيگه‌ی دين و پياگه‌يل لاهووت و ئه‌وانه‌ك هويچ فه‌لسه‌فه‌يگ خاس و سفه‌تيگ زانستی نه‌يرن ك مقه‌يه‌تی له به‌رژه‌وه‌نديه‌يليان ئه‌كا .
هويچ وڵاتيگ عه‌ره‌بی بيجگه قه‌يريگ وڵات خوه‌رئاوای عه‌ره‌بی وه‌ك تونس ، نيه ئه‌هميه‌ت به‌يگه به‌رهه‌مهاوردن فه‌لسه‌فی و ماريفی ، له‌وه‌ر ئه‌وه زوورم وڵاته‌يل وه‌سه‌به‌ب سياسه‌ت چه‌فت و دوياكه‌فتگ و نه‌وين توانای بونياتناين چوارچيوه‌ی ماريفی تازه هه‌ر له‌ئه‌قڵيه‌ت كويه‌ن ژيه‌ن و گويڕانكاری له‌جموجويل كوومه‌ڵايه‌تی و كلتووری و فكری نه‌يرن ، چوينكه ده‌وڵه‌ت عه‌ره‌بی هيمان ئه‌قڵانی نيه‌و توانای به‌شداريكردن و ئبداع و خستنه‌ڕوی چاره‌يل نه‌يريگ له‌باوه‌ت فره‌يگ له‌كيشه‌و گرفته‌يل ك په‌يوه‌ندی ديرن وه تازه‌گه‌ری و زانست و هويرده‌كاريه‌يل تا بتويه‌نن ركابه‌ری يا مونافسه‌ی شارستانيه‌يل تر وه‌پی بكه‌ن . ئه‌و گشته چشته‌يله تويه‌نيگ ده‌وڵه‌ت به‌رپابوی له‌بان بنه‌مای ئه‌قڵ مه‌زه‌نه بكا و ئه‌و ده‌وڵه‌ت ئه‌را ئه‌وه‌ك دوچار سسی نه‌وگ بايه‌سه دويره‌و كه‌فيگ له قه‌بوولنه‌كردن تازه‌گه‌ری و پيشكه‌فتن فه‌لسه‌فی .
