شوونه‌واريگ مێژوويى قه‌ڵاى جۆڵندى
شه‌فه‌ق نيوز/ ئى شوونه‌واره يه‌كيگه له شوونه‌واره‌يل مێژوويى كوردستان و ناوچه‌ى پاريزگاى سلێمانى، كه‌فته‌سه خوه‌رئاواى ئاوايى زه‌رزى و نزيكه‌ى د و سه‌عات و نيم وه پا له ئاوايى زه‌رزى دويره، ئاوايى سورقاوشان كه‌فێده باكوورى و ئاوايى عه‌سكه‌ر له خوه‌رئاواى و ئاوايى قۆچ بڵاغيش كه‌فێده خوه‌رئاواى.
قه‌ڵاگه له‌بان به‌رزاييگه‌و دامه‌زرياگه‌و جوور نيمچه دويرگه‌يگ سێ لاى ئاوه، نزيكترين شوونه‌واريش (ئەشکەوتى گەچکار)ە. سێ رێ ئى قه‌ڵا وه چوارده‌وره‌و به‌ساسه‌وه‌ه‌و ئه‌شكه‌فت جاو ڕايه‌ڵيش كه‌فته‌سه وه‌رانوه‌رێ.
پيكهاته‌ى قه‌ڵاگه: ئى قه‌ڵا له كوچگ و گه‌چ دروسكرياگه، شوونه‌وار چه‌ن بورجيگ هه‌س ك جوور ديدگايگ بويه ئه‌را دوينستن ده‌ورگرد قه‌ڵاگه، وه‌ل ئه‌وه‌يشا شوونه‌وار دو تونێل ئاو وجوود ديرێد ك وه‌پى وتيان نه‌فه‌ق ئاو يا ئاودز، ك له‌يوا دياره له‌وه‌ر سه‌رخستن ئاو ئه‌را بان قه‌ڵاگه هاورياوێده كار، ئه‌وه‌گ مه‌نده‌سه‌و ئه‌ويش شوونه‌وار چه‌ن خانگيگه له‌بان به‌رزايه‌گه‌ێ ك قه‌ڵاگه له‌بانى دروسكرياگه، ديواره‌يليشى وه پانى 1 مه‌تر و 60 سم و گه‌چ و خه‌ڕگ قرمز ئه‌را دروسكردنى تيكه‌ڵ كرياگه.
- بورج و ديواره‌يليگ مه‌نده‌سه‌و وه‌ل شوونه‌وار 4 غورفه ك روێوه‌ريان 2،5مه‌تره.
- چه‌ن چاڵيگ بويچگ ديريد له ديوار په‌رژينه‌يلێ ك دياره ئاگردان زه‌رده‌شتيه‌يل بويه.
جى باسه ئى قه‌ڵا چه‌ن جاريگ تويش كاولكارى و ويرانكارى هاتگه و له‌ناو لاپه‌ڕه‌يل فراوان مێژوويش چه‌ن ئاماژه‌يگ هه‌س ئه‌را ناو جۆڵه‌ندى، له‌وانه‌يش:
1- جۆڵندى(له‌قيت كوڕ مالك)له سه‌رده‌م خه‌لافه‌ت ئسلامى (١١-٦٥٦ک) والى بويه، وه‌لێ ئه‌يه دويره له مێژوو قه‌ڵاگه.
2- جۆڵونى، ئه‌ويش يه‌كيگ بويه له واليه‌يل ك له‌كاو(مه‌سالك و مه‌مالك)هاتگه، وه‌لێ ئه‌و كه‌سايه‌تيه له ناوچه‌يل كه‌نداو عه‌ره‌بى فه‌رمانڕه‌وا بويه.
3- جوڵۆنى کوڕ کرکر کوڕ سەعید کور مەسعود کوڕ جەیفەر کور جوڵندى یەکەم.
4- بەیت جۆڵۆنى – لە توحفەى موزەفەریەى ئۆسکارمان ، ک بەیتێگه له‌ناو ئه‌و كتاوه.
وه‌ل ئه‌ويشا بڕيگ له وه‌سه‌رهاته‌يل مێژوويى باس له‌وه ئه‌كه‌ن ك ئى قه‌ڵاێ مێژووييه چووده‌وه ئه‌را سه‌رده‌م هاتن مه‌غوله‌يل ئه‌را ئى ناوچه.
وه‌لێ له‌لايگ تره‌و ته‌وفيق وه‌هبى به‌گ له گووڤار (الکاتب) شمارە (٢) باوه‌تيگ وه ناونيشان (قلعە کیانیە فی الشمال العراق ) لەساڵ ١٩٥٨ بڵاوکرده‌سه‌و ، باس لەوە ئه‌كا کە بريگ زانیارى لە دوو کەسایەتى وەناوه‌يل(عەبدولرەحمان موفتى و على شه‌وقى )وەرگرتگه له‌بان قەڵاگه، ك مێژووه‌گه‌ێ ئه‌چێده‌و ئه‌را سه‌رده‌م مادده‌يل (٧٠٠-٥٥٠ وه‌رجه زايين).
وه‌هه‌رحاڵ ئى شوونه‌واره له‌ساڵ 1949 جوور يه‌كيگ له شوونه‌واره‌يل عراق ده‌زگاى گشتى شوونه‌وار عراقى تۆمارى كردگه.
ئيسه‌يش به‌شيگ له ديوار و بنميچ بڕيگ له غورفه‌و بنته‌مه‌ڵ و حه‌وز ئاو و شوونه‌وار ئاودزه‌گه‌ێ مه‌ندگه، وه‌لێ جى داخه هويچ گرينگييگ وه‌پى نه‌درياگه‌و به‌ش فريه‌يگى ويران بوينه.
ژيلوان هه‌ڵه‌دنى
