2012-05-15 15:03:23
1929 زايينى له‌ سه‌رده‌م حكومه‌ت نيمه‌ سه‌روه‌ خوه‌ى ئيلام پشتكو دژ وه‌ ره‌زاخان په‌هله‌وى بويه. غوڵامره‌زاخان ئه‌بوقه‌داره‌ والى حكومه‌ت نيمه‌ سه‌روه‌خوه‌ى ئيلام پشتكو بويه‌. ره‌زاخان ئه‌را يه‌ى ده‌سڵات خوه‌ى وه‌ سه‌ر گشت ئيران بسڵمنێد، دژ حكومه‌ته‌يل ئه‌هلى بوى، نويسرياى ئه‌را غوڵامره‌زاخان والى كل ئه‌كاو له‌ لێ ئه‌خوازێ ئه‌را بڕێ باوه‌ت بچووده‌ تاران.

 

دوياى وه‌گ غوڵامره‌زاخان ئه‌بوقه‌داره‌ له‌ سه‌فه‌ر وه‌ تارن سڵم ئه‌كاو ناچێ، ره‌زاشايش سالار ئه‌شره‌ف ئه‌عظم زه‌نگنه‌ كل ئه‌كا ئه‌را لاى، وه‌لى ئه‌ويش نه‌تويه‌نست وه‌ ئه‌نجامێ دڵخواز بچووده‌و ئه‌را پايته‌خت.

غوڵامره‌زاخان ك زانستياد سه‌رده‌م حكومه‌تێ دى ته‌مام بويه‌، بڕياردا ك نه‌وه‌ود مه‌مه‌ر په‌يا بوين جه‌نگێ له‌ ئيلام تا مه‌ردم له‌تێ بكوشيه‌ن و چى ئه‌را عراق. دوياى يه‌گ حكومه‌ت نيمه‌ سه‌روه‌خوه‌ى پشتكو(ئيلام) له‌ ناو چێ، ده‌سپێچگێ ئه‌را هاتن هێزه‌يل حكومه‌ت ناوه‌ندى هاورده‌ دى و يه‌كمێن گرووپ حكومه‌تى ك ژنڕاڵ مه‌حمه‌د صادق گۆپاڵ، عه‌قيد عه‌لى ئه‌كبه‌ر ده‌رخشانى، پورسه‌ردار وه‌رپرس ماليه‌و چه‌ن ئه‌فسه‌ر تر وه‌ل فێشتر له‌ 150 سه‌رباز هاتنه‌ ناو حوسين ئاوا(ناوه‌ند ئيلام ئيسه‌)و قه‌ڵاى والى كردنه‌ جى خوه‌يان و بويه‌ باره‌گاى فه‌رماندانێان.

له‌ مانگ خه‌رمانان 19029 زايينى، جه‌نگێ ل ه‌ ناونى جفتياره‌يل و ئه‌منيه‌يل(سه‌ربازيل) روى ئه‌دا ك ئه‌ده‌ێ وه‌ مه‌مه‌ر كوشيان يه‌كێ له‌ ئێڵ شوهان و زامدار بوين بڕ تريش. يه‌ كه‌م كه‌م ئه‌ده‌ێ وه‌ مه‌مه‌ر يه‌گ بڕێگ له‌ كورده‌يل ئيلامى له‌ حكومه‌ت تازه‌ وه‌ سه‌ركار هاتى په‌هله‌وى له‌ حوسين ئاوا، روى ئه‌ڵگه‌ردنن.

له‌ لاى تريشه‌، ياسايل قه‌يه‌خه‌ بوين كورده‌ماڵى(كوچ كردن) و چه‌ك كردن گشتى، بويه‌ مه‌مه‌ر فره‌و بوين ئه‌ى ناكووكيه‌. ره‌زاخان ك داشت ناسيۆناليزم راديكاڵ بڵاو ئه‌كرد، فه‌رمان دا: تا دڵنگ وه‌ر ئيلاميه‌يل ك هه‌ ئه‌و دڵنگ كوردى باوه‌ ك له‌ ئه‌و دوياى ناوچه‌يل كوردنشين قه‌يه‌خه‌ى كرد، له‌يريشه‌ وه‌ كار بوادو كوتر و شواڵ و كڵاو په‌هله‌وى دروس كرياى خوه‌ى، وه‌ كار بوه‌ن.

شا مه‌حمه‌د يارى(ناه‌ودار وه‌ شامگه‌ ره‌زاخان) له‌ گه‌ورايل و ريش چه‌رمگه‌يل ئێڵ مه‌ڵكشاى، پێشنه‌ى ليسكدارى له‌ جه‌نگ كردن و خه‌بات وه‌ل داگيركه‌ره‌يل عوسمانى و عه‌ره‌و له‌ كارنامه‌ى خه‌بات خوه‌ى داشت، وه‌ل ئه‌و دوياى سه‌ران ئێڵ له‌وانه‌: ميرزا شامه‌حمه‌د خسره‌وى، ئسكه‌نده‌ر ره‌شيدى و بڕێ له‌ ئه‌و دوياى تۆشماله‌يل كورد له‌ حوكمڕان عسكه‌رى خوازين تا ره‌فتارێ نه‌رم وه‌ل مه‌ردم له‌ ژێر سته‌م ئه‌ى ناوچه‌ بگرنه‌و وه‌ر. وه‌لى وه‌ چه‌واشه‌ى ئه‌وه‌گ سه‌ران ئيلام چه‌وه‌رێ كردن، ژنڕاڵ كۆپاڵ له‌ نامه‌ى هوشدارى دانێ ك ئه‌را گه‌ورايل كل ئه‌كا، له‌ليان ئه‌خوازێ تا كاره‌و كاروبار حكومه‌تى نياشتوون. ئيچنه‌ ره‌فتار عسكه‌ره‌يل بويه‌ مه‌مه‌ر يه‌گ مه‌ردم وه‌  سه‌ركردايه‌تى شامه‌محمه‌دخان يارى هوير له‌ يه‌ بكن تا نواى ئه‌ى هێزه‌ بگرن و ناوه‌ند حكومه‌ت بگرن.

وه‌ل يه‌گ شامه‌حمه‌د يارى له‌  ته‌قلاى يه‌ بوى تا هێرش بكا وه‌ باره‌گاى عه‌سكه‌ره‌يل، غوڵامره‌زخان والى هه‌ له‌ باخ شايى عيراقه‌و‌، تويه‌نست وه‌ل ره‌شيد سوڵتان كوردستانى و هاوهويره‌يلێ له‌ كوردستان په‌يوه‌ندى بكاو بسته‌رێ ئه‌را هاوكارى دولايه‌نه‌ دروس بكاو شوڕش ئيلام ك پا گرت تا كرماشان په‌ل بوه‌شنێدو بچوود.

غوڵامره‌زاخان، ئمجا له‌ سه‌ركرده‌يل ئێڵ به‌يروانوه‌ند له‌ لوڕستان ك له‌ ده‌س ده‌وڵه‌ت نارازى بوين و پسا له‌ شه‌رمه‌م خڕ وه‌ليان بوين، خوازى تا شان وه‌ شان ئيلاميه‌يل هێرشه‌يل خوه‌يان دژ وه‌ سوپاى سه‌رداسپه‌ فره‌تره‌و بكه‌ن و هێزێگيش كل بكه‌ن ئه‌را ئيلام تا والى ك له‌ كار لادريايه‌، له‌ نوو له‌ سه‌ر مه‌ره‌مه‌ت وان بايده‌ سه‌ر ده‌سڵات. له‌ى سه‌رده‌مه‌ شوڕش كورديل ره‌سويده‌ بانترين ئاست.

شامگه‌ وه‌ پشت به‌سان وه‌ ئێڵ خوه‌ى، ك ئێڵێ گه‌ورا له‌ ئێڵه‌يل پشتكو بوى، هه‌ئيچنه‌يشه‌ وه‌ سه‌ر يه‌و ك فه‌ر له‌ واله‌يل په‌هله‌وى زيان وه‌پيان ره‌سويدو له‌ سوپاى ره‌زاخان و زڵم فره‌ى ك وه‌ پيان كريايود، كه‌فتنه‌ كار ئه‌را يه‌ك حكومه‌تێ مه‌ردمى دامه‌زرنن.

له‌يه‌كه‌وده‌ره‌يل ئێژن: شامگه‌ ك هێزه‌يلێ چه‌ك‌ فره‌ى نياشتن، شوماره‌ى فره‌ چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نى له‌ رێ خانه‌قين و باشووره‌و گرده‌و كردن تا يه‌گ ئه‌را جه‌نگ كردن وه‌ل سوپاى په‌هله‌وى وه‌ كاريان بارن. هێزه‌يل ناوبرياى دوياى يه‌گ چه‌كداره‌و بوين، وه‌ پازگايل سنوورى له‌ ئه‌ميرئاوا و كونجيانچه‌م هێرش بردن و بێ چه‌كيان كردن.

هاووه‌ختيش وه‌ل چه‌كدار بوين هێزه‌يل شامگه‌، عه‌لى قوليخان صارم سه‌ڵته‌نه‌ كوڕ ولاى ئه‌وساى ئيلاميش، هاته‌ ناو هێزه‌يل ئيلام و لايه‌ن دويم جمشت چه‌كدارى مه‌ردمى دروس كردو وه‌ل ئه‌و دوياى تۆشماله‌يل و گه‌ورايل وه‌ نياز گرتن حوسين ئاوا كه‌فتنه‌و رێ./ش