2011-12-29 07:55:39
خه‌ليفه‌ مه‌نسور عه‌باسی ئه‌ی شاره‌ بنيات نا و كرده‌ی ناوه‌ند دسه‌ڵات حكوومه‌ت عه‌باسيه‌يل. كورده‌يليش وه‌ل مه‌نسور له‌ دامه‌زانن و سازين به‌غدا هاوكاری كردنه‌.

كورده‌يل له‌ ناوچه‌ی(ئه‌زه‌ج) به‌غدا نيشه‌جی بوينه‌ و ئيجار ناو ئه‌ی ناوچه‌ ئه‌ڵگه‌ردياس‌ و كرياسه‌ باب شێخ. ئه‌ی ناوچه‌ هه‌ تا ئيسه‌يش يه‌كێگ له‌ پڕ هاتووچووترين ناوچه‌يل به‌غداس‌.

له‌ مووده‌ی ناو باب شێخێش ئه‌ڵگه‌ردێده‌و ئه‌را مه‌زار(شێخ عه‌بدولقادر گه‌يلانی) ك ها ناو ئه‌ی ناوچه‌. بڕێگ له‌و كه‌سه‌يل به‌رجه‌سه‌و ناوداره‌ ك له‌لای ئه‌ی شێخه ده‌رس خوه‌نستنه‌‌، كورده‌يل ناوچه‌ی ئه‌زه‌ج(باب شێخ) بوينه‌ جوور: جاگير كوردی، شێخ ماجد كوردی و...هتد‌. ئه‌ی خوه‌ندكاره‌يله‌‌ له‌شوون مردن شێخ گه‌يلانی، بڕه‌وێ ده‌نه‌ ته‌ريقه‌ت و شێوه‌ی عرفانی ئه‌ی شێخه‌ له‌ ناوچه‌يل جياجيای كوردستان و بڵاويه‌و كه‌ن و هويرده‌ هويرده‌ ئه‌ی شێوه‌ی عرفانيه‌ وه‌ ته‌رقيه‌ت قادری ناو ده‌ر ئه‌كا.

له‌ی مووده‌وه‌، فره‌ ئه‌ڵاجه‌وی نيه‌ ك له‌ بڕێگ له‌ شاره‌يل يا ئاواييه‌يل كوردستان كه‌سانێگ دوينيه‌ێد ك هێمان له‌ په‌يڕه‌ويل شيوه‌ی عرفانی شێخ گه‌يلانين.

موقه‌ده‌سی به‌شاری يه‌كيگ له‌ مێژوونويسه‌يل ناودار عه‌راقيه‌ ك له‌ كتاو(احسن تقاسيم) له‌ باوه‌ت هاوكاری كورده‌يل وه‌ل خه‌ليفه‌ مه‌نسور ده‌وانيقی ئه‌را سازين به‌غدا، چنه‌ نويساس: بڕێگ له‌ نيشته‌جييه‌يل سه‌رزه‌مين كويه‌يل(سه‌رزه‌مين كورده‌يل) وه‌ل خه‌ليفه‌ مه‌نسور ده‌وانيقيا له‌ دامه‌زرانن و سازين به‌غدا هاوكاری داشتنه‌.

له‌ سه‌ده‌ی نووزده‌هم زاينی، كورده‌يل به‌غدا ناوچه‌ی‌ باب شێخ جوور سه‌نته‌ر نيشته‌جیبوين خوه‌يان هه‌ڵوژنن. ئه‌وان له‌ به‌شێگ له‌ی ناوچه‌ گرده‌و بوون و ئه‌ی جيه‌ ئويشنه‌ پێ(عگدالاكراد).

وه‌رجله‌ ئه‌وه‌گ كورده‌يل به‌غدا له‌ سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی هه‌ڤده‌هم له‌ ناوچه‌يل تره‌ك به‌غدا  ك وه‌ ته‌په‌ی(غراقوڵ) ناسيا نيشته‌جی بوون، ناوی وه‌ ته‌په‌ی كورده‌يل هه‌ڵه‌وگه‌رديا.

عه‌بدولسه‌تار غراقولی يه‌كێگ له‌ ناودارترين نيشتهجيه‌يل ئه‌ی ناوچه‌(سه‌يد مه‌حمه‌د ئه‌مين باش ئيمام) وه‌ مه‌‌مه‌ر سه‌ره‌كی جيوه‌ جی كردن و بردن كورده‌يل وه‌ ناوچه‌ی(ته‌په‌ی غراقولی) ناو ئه‌واد.

محه‌مه‌د ئه‌مين باش ئيمام له‌ سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی هه‌ڤده‌هم زاينی، چوارده‌ ماڵ گه‌ورا له‌ ئه‌ی ناوچه‌ سه‌نيه‌ و ئه‌و ماڵه‌يل گه‌ورا وه‌ كورده‌يل كووچبه‌ر له‌ ناوچه‌يل كوردستان ئه‌را به‌غدا داسه‌ كرا. وه‌ل ئه‌ی جووره‌ كاريگا، دويه‌مين ناوچه‌ی كورده‌يل له‌ دويای باب شێخ وه‌دی ئه‌يه‌ێد.

له‌ ناونی باب شێخ و ته‌په‌ی كورده‌يل، شه‌قامێگ هه‌س ك وه‌ شه‌قام جه‌لالی ناو ده‌ر كرديه‌ و مه‌مه‌ر ئه‌ی ناويشه‌ ئه‌ڵگرديه‌ێده‌و ئه‌را خێڵ جه‌لايه‌يل ك يه‌كێگ له‌ كوينه‌ترين خێڵه‌يل كورده‌، وه‌لی مێژوو نيشته‌جیبوينێان له‌به‌غدا ديار نيه‌ و نه‌نويسياس.

له‌ سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی نوزده‌هم زاينی، گه‌ورايل باب شێخ ك خوه‌يان له‌ دويامه‌نه‌يل شێخ بوينه‌ وه‌ هاوكاری كورده‌يل نيشته‌جی له‌ ناوچه‌ی باب شێخ، حاكمه‌يل و ده‌سڵاتداره‌يل به‌غدا ناچار كه‌ن تا وه‌ كاروبار ئه‌ی ناوچه‌ كار نه‌ياشتوون.

 

 

*وه‌رگيريای له‌ كتاوه‌يل عماد عه‌بدولسه‌لام ره‌ئوف