شەفەق نیوز/ نەعوم چومیسکی فەیلەسوف ئەمریکی، دوینێد ک ئەمریکا وەرەو کارەسات چوود، لە ئەنجام گومبوین ستراتیژیاییگ رۆشن وەرانوەر ڤاێڕۆس کۆڕۆنا، ودابین نەکردن تەندروسییگ گشتگیر، بیجگە ئەوە ک وەمەترسی ئاڵشتبوین كەشوهەواگە دان نیەدەێد.
چومیسکی – بیرمەند ک تەمەنی ٩١ ساڵە- ئەرا دوو مانگە کەرەتینەی خوەیو هاوسەرە بەڕازیلیەگەی و سەگەگەیان و توتیەگەیان کردیە لە ماڵەگەی خۆی لە شار تۆکسون ئەمریکی.
چومیسکی لە قسەگەی ئەرا ئاژانس روژنامەگەری فەڕنسا وت، ئەوەی لە ئەمریکا بوود جوور گه‌وراترین وڵات زەرەدمەن لە ڤاێڕۆس کۆڕۆنا، وه‌خاتر ئه‌وه‌سه‌ ک وەڕیەوبەرایتی یەکگرتگیگ نەیرێد.
وتیش ؛ کەسیگ نەخوشی کۆمەڵایەتی دیرێد سەرپەرشتی کۆشک چەرمگ کەێد، تویش شیتی مەزنبوین هاتگە، تەنیا پاپای دەسڵاتو شایستە هەڵبژاردنەگەیە، ئەراوە بایەسە مقەیەتی پشتگیرەیلی بکەێد، ک سامانداره‌یل گەورا و دیارترین خاوەن کارەگه‌یله‌ هانه‌تی.
چومیسکی - ک خاوەن زیاتر لە سەد نووسراوە وماموسای زانکۆی ئەریزۆناس - وتیش؛ لەوەختیگ تڕامپ رەسیەسە دەسڵات، گشت میکانزمەیل مقەیەتی پەتاگان چەکان، سپۆنسەر ناوەندەیل مقیەتی لە پەتاگان بڕی، وبەرنامەیل هاوکاری وەل زانایەیل چین پویچەڵ کرد ک ئامانجی ئەوەسە دیاری ڤاێڕۆسە ئەگەریەگان بکەێد، ودووپات کرد ک ئەمریکا وەشیوەیگ تایبەت ئامادە ئی په‌تا نەوی.
هەمیش وت؛ کۆمەڵگای ئەمریکا کۆمەڵگایگ سەرمایەدارە ، فرە دەوڵەمەنە، خاوەن خسڵەتەیل گەورایگە، وەلی بەرژەوەنی تایبەت لەبانی زاڵە، سیستم تەندروسی ئەرا گشتی نیە، ئەوەیش ئمڕو فرە گرنگە، ئەیە ک توێنیمن وەپی بویشیمن رژیمیگە نیولیبڕاڵی وەسەروەری.
و لەئاست ئۆڕۆپا، چومیسکی دیاری کرد؛ ئەو خراوترە لە بڕیگ لایەن لە سای بەرنامەی پاشەکەوت ك ئاست مەترسیەگە بەرزەو کەێد، وپەلامارەگان دژوە دیموکراتی، ورەوانە كردن بڕیارەگان ئەرا برۆکسیل و بیرۆکراتیەی (ترویکا)ی ناهەڵبژریاگ ( کۆمسیۆن ئۆرۆپا و بانک ناوەندی و سەندوق پویل ناودەوڵەتی)، بەڵکم هیمان ئۆروپا خاوەن جیماگەی بنەمای کۆمەڵایەتی دیموکراتیە ک بەشیگ پشتگیری ئەرای هەس، ئەوەس ک ئەمریکا نەیرێدەی.
هه‌رچەن پەتای کۆڕۆنا مەترسیە، بەڵکم چومیسکی وە گەوراترین مەترسی داینەنا، وت؛ وەرانوەر نرخ فرە بەرزیگ لە پەتاگە دەرچیمن، ، وەلی هویچ رزگار نێەویمن لە تاوانن یەخ هەردوگ جەمسەریەگە، وبەرزەوبوین ئاست ئاو دەریاگان، و کارگه‌یه‌یل خراو كەشوهەوا.
بیرمەندە ئەمریکیەگە پرسیار کرد، چەبکەیمن لەو باوەتە؟، هەر وڵاتیگ کاریگ کەێد، وەلی نە وەگورەی ئامانج، ئەمریکا لەلای خوەی کار فرەیگ کەێد، ئه‌را فەوتانن پویچەڵ کردن بەرنامەو یاساگان ک تایبەتن وه‌ کەمەوکردن تیژی کارساتەگە.
وتیش؛ ئی رەوش ئیسە، شایەت ئاڵشتبوود، هیمان هێزەیل جهانی وەردەوام زەحمەت کیشن، ئایا چوین ئی هێزەیلە لە ئایندە لە قەیرانەگە دەرچن ، ئەیە چارەنووس جهان دیاری کەێد.
چەودێری ئەلیکتڕۆنی
لەباوەت ئەگەر جهان چیە ناو رەوشیگ نوو لە چەودێری ئلیکتڕۆنی، تایبەت وەل وەکارهاوردن تەکنۆڵۆژیای چەودێری دانیشتوەیل لە پێناو لەناوبردن ڤاێڕۆسەگە له‌ لاین فرە له‌ دەوڵەتەیل ، چومیسکی دوینێد ئەوگ ناسریاگە وە ئەنتیرنتکردن چشتەگان باوەو بویه‌، وبڕیگ لە کۆمەڵگاگان گەشە وە تەکنیک دانه‌ تا خاوەن کارەیل تەماشا بکەن فەرمانبەرەیلیان چەکەن لە پشت سکرین کۆمپیوتەرەگانیان، و دڵنیابوون لە ئەوەی نووسننەی لە بان کیبووردەیلیان، تا بزانن ئەگەر فەرمانبەرەگە لە سکرینەگە دویرەو کەفت، وئەوە وە ماوەی هوچان ئه‌رای دابنەن.
هەمیش وت؛ گشت چشتەیل ماڵ بویەسه‌ ئیلیکتڕۆنی، وئی کارە پیشەییە، بەڵکم زانیاریەگان چن ئەرا گۆگڵ و فەیسبوک و حکومەت، ئەیە توانای گەورایگ دەێد ئەرا چەودێری ورەوانگە، ئەیەسە ک ئیسە ژیایمنەی، نەگ ئه‌و کاره‌ ك لە دویاروژ رەسیمنە پی.
بیرمەندە ئەمریکیەگە هوشداری دا، ئەگەر بیلیمن کۆمپانیا تەکنۆڵۆجیە گه‌وراگان کۆنتڕۆل ژیانمان بکەن، کارەگە وەشیوەی چین بوود، ک سیستم رەوانگەی کۆمەڵی هەس، وتەکنیک دەمچەو ناسین لە گشت شوینیگ، وهەرچەگ مەردم کەن هالە ژیر چەو، ئەگەر لەشوینێگ هەڵە رەد بوون، شایەت لە بنمایەیان کەمەو بوود.
چومیسکی کۆتایی وەقسەگەی هاورد ك؛ کارەگە یەکجاری نیە، ئاڵشتبوین كەشوهەواش یەکجاری نیە، تویەنیمن بیلیمن بوود، وتویەنیمن سنوریگ ئەرای بنەیمن.