کوردستان و داگیرکەرانەوە نیشان نەداوە، وەک چۆن بەوردیش لەمانای ئەو دەستەواژانەیان نەکۆڵیوەتەوە. سیاسییەکان بۆ ئەوەی دەستەبژێری نەتەوەی سەردەست، کەھەمیشە دەسەڵاتیان لەدەست بووە قەڵس نەکەن و خۆیان نەخەنە ژێرباری تۆمەتبارکردن بەجیابوونەوە، بۆ مەبەستی دنەدان و جوڵاندنی ھەست و نەستی ھاووڵاتیانی کوردستان نەبووبێ، لەعیراق و وڵاتانی تریش کەکوردستانیان بەسەردا دابەشکراوە، باسیان لەداگیرکردن و داگیرکەر نەکردووە. لەبەرنامەی ھەندێ حزب و رێکخراو، لەڕابردوودا ئەو دەستەواژانە تۆمارکراون، بەڵام چونکە ستراتیژیی کوردایەتی لەعیراق، ھەر لەدوای نەمانی ئینتیداب لە١٩٣٢ وەک رەنگدانەوەی لکاندنی کوردستانی عیراق بەدەوڵەتی عیراقی دوای جەنگی جیھانی یەکەم، کوردایەتیش بە(بزووتنەوەی دیموکراتی عیراق)ەوە گرێدراوە.
مێژوونووسانی کوردستانیش، ئەگەرچی کەم و زۆر، دەستەواژەی داگیرکردن و داگیرکەرییان بەکارھێناوە، بەڵام لەڕووی زانستییەوە لێکدانەوەیەکی تایبەتمەندییان بۆ ئەو دیاردەیە نەکردووەو نەیانتوانیوە یان نەیانویستووە یاخۆ پەیان بەوە نەبردووە کەئەو دەستەواژانە لەسۆنگەی مێژووی کوردستاندا پێناسە بکەن. لانیکەم نەیانتوانیوە ئەو دەستەواژانە بەتوندی و قووڵییەوە بخەنە ناو گوتاری سیاسییەوە.
گوتاری سیاسی کوردستان لەوبارەوە، ھەمیشە گوتارێک بووە گیرۆدەی ئەمری واقیعی دوای ئینتداب و گیرۆدەی ئەو تێگەیشتن و پراکتیکە بووە، کەباڵە جۆراوجۆرەکانی (بزووتنەوەی دیموکراتی عیراق) بەرھەمیانھێناوە. رەنگە لێکۆڵینەوەی زانستی ورد بمانگەیەنێتە ئەو دەرەنجامەی کەبۆچوونی خۆ بواردن لەو دەستەواژانە یەکێکە لەکەلێنە بناغەییەکانی فیکری سیاسیی کوردستان. لەکاتێکدا وڵاتێکی وەک میسر، لەپرۆسەی سەرلەنوێ خوێندنەوەی مێژووی وڵاتەکەیانداو دوای تێپەڕینی پێج سەد ساڵ بەسەر فراوانبوونی قەڵەمڕەوی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی بۆ میسر، کە بەدرێژایی ئەو پێنج سەد ساڵە ئەو فراوانبوونەی دەسەڵاتی عوسمانییەکان بۆ میسر بەفەتح ناونراوەو لەیادەوەری و لەدووتوێی ھەموو کتێبە مێژووییەکانی ئەوێ، بەکتێبەکانی خوێندنی دەوڵەتیشەوە چەسپیوە، کەچی ئەمساڵ لەکتێبەکانی خوێندندا ئەو فەتحە عوسمانلییە گۆڕاوە بەداگیرکردنی عوسمانلی و سەرەڕای ئەوەی روونە کەئەو بۆچوونە تازەیە لەئەجێندای سیاسی بەدەر نییە، بەڵام بەرگریی زانستیشی لێدەکەن. گومانی تیا نییە کەئەو گۆڕانە لەوشەو دەستەواژەدا، سەرەنجام گۆڕان لەبیرکردنەوەو ھەڵوێست و لەبونیادی فیکری و پرۆسیسی سیاسیی میسردا دێنێتە ئاراوە.
ئەو سیاسەتە تازەیەی میسر، کە لەژێر دروشمی سەرلەنوێ خوێندنەوەی مێژووی خۆیان پاساو دەدرێ، ناکرێ ببێتە ھاندەرێک، لانیکەم بۆ مێژوونووسان و پسپۆڕانی بواری فیکری مێژووی و فیکری سیاسی و سەرەنجام فیکری یاسایی و دەستووری کوردستان، تا ئەوانیش بەمیتۆدی نوێوە مێژووی کوردستان و دەستەواژە باوەکانی ئێستا بخوێننەوە؟
