به‌غلیه ، نوعمانیه)، مه‌رزه‌گه‌ى كنار ئاو دجله‌س له‌ناونى پاریزگاى واست باشوور و دارولسه‌لام باكوور و قادسیه‌و بابل تاریخى خورئاواو وڵات فارس رووژهه‌ڵات.
نوعمانیه كه‌فیگه باكوور شار كووت وه‌دویرى (45)كیلۆمه‌تر، له‌لاى باكوور خوه‌رئاواى (ده‌ریاچه‌ى شوور– نهر المالح)ه، ك قه‌زاى (شومنى) سه‌ر وه‌پاریزگاى بابل كه‌فیگه ئه‌و ده‌سیه‌وه. له‌ساڵ 1923 له‌وه‌خت مه‌لكى ئى شار نوعمانیه تازه‌وه كریاگه‌و ناویشى له‌كتاو (معجم البلدان) هاتگه‌و بیجگه ئه‌وه‌یش له‌كتاو (وفیات الاعیان) ئبن خاكان ناوى بریاگه‌و له‌تى ئشاره‌ت ئه‌را كوشتن شاعر گه‌ورا (ئه‌بو ته‌یب موته‌نه‌بى) كریاگه‌و چه‌ن كتاویگ تر، ك هه‌رچه‌نى تاریخ ئى شاره چووگه‌وه ئه‌را وه‌رجه تاریخ ئسلام و شوونیگ گرینگ یاموهم بوى ئه‌را بازرگانى ناونى دویرگه یا جه‌زیره‌ى عه‌ره‌ب و فارسه‌یل تا هاتن ئسلام.
بیگومان شوونه‌واره‌یل تاریخى فره‌یگ هه‌س له‌نوعمانیه، له‌وانه‌یش ماڵ تاوسانه(القصر الصیفی) مه‌لك نوعمان كوڕ مونزر له‌كنار ئاو دجله، یه‌یش بیجگه ئه‌وه‌ك شاره‌گه نه‌خش خاسیگ داشت له قوناغه‌یل جیاواز.
شار نوعمانیه مزگفت و حسه‌ینیات فره‌یگ دیریگ، ئه‌را نموونه: حسه‌ینیه‌ى كورده‌یل فه‌یلى ك كویه‌نترین حسه‌ینیه‌ى شاره‌گه‌س و له‌گشت بوونه‌و ڕى وڕه‌سمیگ كورده‌یل فه‌یلى ئه‌ركه‌یل دینى خوه‌یان له‌تى وه‌جى هاوردیان، وه‌لى له‌باوه‌ت جوگرافیه‌ى شاره‌گه‌وه، كه‌فته‌سه كنار ئاو دجله‌و باخ و بووسانه‌یل فره‌یگ وه‌ل زه‌ویه‌یل كشتوكاڵیا گرته‌سه خوه‌ى. بیجگه ئه‌وه‌یش مه‌ردم شاره‌گه‌یش پیكهاتگه له‌كورد و عه‌ره‌ب ك ژیان ئاشتیانه‌یگ له‌ناونى خوه‌یان دیرن، شماره‌ى كورد له‌شاره‌گه ئیسه ڕه‌سیگه (90)هه‌زار كه‌س وه‌گووره‌ى ئاخرین ئامار شاره‌گه، چوینكه كورده‌یل فه‌یلى له‌ناوچه‌گه زویتر تویش سیاسه‌ت وه‌عه‌ره‌بكردن و كووچكردن زووره‌ملى و پاكسازى ڕه‌گه‌زى هاتن له‌وه‌خت رژیم دكتاتۆر وه‌رین جویر هه‌ر شاریگ تر فه‌یلى نشین. له‌و هووزه‌یل (فه‌یلى)یشه ك نیشته‌جى شاره‌گه‌ن (شوهان ، مه‌ڵگشاى...هتد). بیگومان كورده‌یل فه‌یلى تاریخ كویه‌نیگ دیرن له‌ناوچه‌گه‌و بیجگه ئه‌وه‌یش ده‌ور باڵایگ داشتنه له‌ڕوى وه‌ڕوى بوینه‌وه‌ى ئنگلیز و له‌شووڕش(20). ئمجا له‌و پیاوه‌یل ناوداره ك ده‌ور داشتنه، یه‌كیگ جویر (مهدى سلیمون) ك ناوبانگى فره‌یگ داشت له كووت و فورات ناوڕاس و ناویشى له‌كتاوه‌یل فره‌یگ بریاگه وه‌ك كتاو (عه‌بود هه‌یمس) و ( شووڕش 20). له سیاسه‌تمه‌داره‌یل ناوداریشى (محسن حه‌سن نور) و شاعر گه‌ورایش (ریاز نوعمانى)و شێخ (محه‌مه‌د سه‌عید نوعمانى) و كه‌سه‌یل تر له‌ناوداره‌یل كورد فه‌یلى.
سه‌رچه‌وه: مه‌كۆی جايه‌ڵه‌يل كوردستان
